شب عاشقان بیدل چه شبی دراز باشد
توبیا کز اول شب در صبح باز باشد



شب قدر ، شب راز و نیاز

شب قدر؛ شــــب توبه
شب قدر،بال گشودن فرشتگان و عرشیان،
روی زمین دیدنی است.

ستارگان با نورافشانی زیبایشان
اشک های سوز و توبه بندگان گنهکار را
در اوج نگاههای شان و در آسمان عشق منعکس می کنند.

آری، دستهای نیاز سوی خداوند بلند شده است
تا از عطر رحمت او سرشار شوند.

اطرافم را می نگرم.همه جا پر شده است
از بوی رحمت و مهربانی و عشق خداوندی.
همه جا لبریز ناله سوزناک عاشقان الهی است.

نواهای عاشقانه با آوایی عطشناک،
تشنگی روحهای سرگردان در کویر دنیا را سر میدهند
و با نالههای بک یا الله»، عاشقی و نیاز را به اوج میرسانند.

امشب، مهتاب مثل همیشه نیست،
او نیز نورانیتر شده تا با تابش رحمت الهی
بر دلهای تاریک و سیاه چندین ساله، آنها را روشن و الهی کند.

پروردگارا!در این شب،
چشم به آسمان دوختهام و سر بر آستان کبریایی تو.

بارالها! تسبیحگوی توام و چشم در چشم افق دوختهام
و در مدار نگاهم نظارهگر کهکشان مهربانی توام.

یا نور!هیچ یاریگری نیست جز مهربانی تو.
پس دستم بگیر.

هیچ تکیهگاهی نیست جز پناهگاه مودّت و رحمت تو.
مرا نزد خویش بپذیر. قطرات اشک و نالههای سوزناک،
آرام آرام دلم را به سویت میکشاند.

مهربانا!
میدانم که شب قدر را فرصتی برای دلسوختگان
و عاشقان راهت قرار دادهای
و من باید این پلکان صعود را در این شب زیبا و نورانی بپیمایم.

باید راهی به سوی آسمان بیابم.
باید خود را به ابدیت نزدیک کنم.
باید همچون فرشتگان، گرداگرد امام هستی بگردم.
باید بروم به سوی نورانیت.
باید وجودم را در اینه خوبیها منعکس کنم.

باید در این شب،خود را پیدا کنم
که سالهاست گمکرده راهم و اسیر پندارهای خویش.

باید در این جاده تنهایی گام بردارم،
عاشقانه ناله بک یا الله»
سر دهم و بند بند یا غیاث المستغیثین»
را بر لوح دلم حک کنم.
باید رنگ خدا گیرم که شب قدر،
شب زیباییهاست،شب آسمانی شدن
شب همنشینی با فرشتگان است.

گر نهادی تاج قرآنی به سر...یا نهادی سر به سجده تا سحر

دل شکستو آمدت اشک بصر...زیر لب آهسته نامم را ببر

شب قدر،شب توبه و استغفار

شب توبه و استغفار،
شب وعده با خداست.
و من آمدهام با چشمانی اشکبار
و دستانی تهی و کولهباری از گناه
که بر دوشم سنگینی میکند.

آمدهام تا همیشه نیازم را
با بینیازی وجودش یکرنگ کنم.
آمدهام تا تسبیح توبه

و استغفار را دانهدانه بشمارم.
آمدهام تا وجودم را در اقیانوس
بیکران رحمت الهی غرق کنم.

آمدهام ای خوبترین!
ای بهترین!ای مهربانترین!
تا در میهمانی بندگانت مرا نیز بپذیری
و بخشش گناهان را بدرقه راهم کنی.
آمدهام تا به چهارده نور پاک،قسَمت دهم
و والاترین کتاب را بر سر بگیرم و بالاتر روم.

مرا به خویش وامگذار
و در این شب،با بهترین دوستانت همنشین کن
و از خویش مران که بیتو حیرانم و سرگردان.

1- غسل

غسل در شبهای 19و21و23 در همان اول شب، مقارن طلوع آفتاب سفارش شده وهدف ازآن تطهیرجسمانی برای آمادگی روحی و پاک شدن از تمامی زشتیها وپلیدیهای روحی است وتا جان از آلودگیها پاک نشود روح نیزپاک نخواهد شد. در روایتی از امام صادق(علیه السلام) آمده؛ «انجام دادن چنین غسلی انسان را از گناهان پاک می گرداند، ومانند روزی می شود که از مادر متولد گردیده است».1

2- احیاء (شب زنده داری)

برای انسان مومن، سزاوار نیست تا در شبی که آسمانیان میهمان او شده اند، حجاب غفلت به روی خویش اندازد و خود را از همنشینی با آنها محروم سازد، لذا مستحب است، آن شب را زنده نگهدارد و تا صبحگاهان شب زنده داری نماید و این خود نوعی مبارزه با خمودگی و سستی و خواب سنگینی است که انسان را از هدف های عالی اش باز می دارد.

3- تلاوت قرآن

در روایتی آمده هرکس یک آیه از قرآن در این ماه بخواند ثواب کسی را دارد که در ماه های دیگر ختم قرآن کرده است. وهمچنین تلاوت سوره های یس، عنکبوت، روم ،دخان و...وارد شده است. همچنین تلاوت سوره« قدر» نیز در شب قدر تأکید شده است بطوریکه در روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمده است: «کسی که سوره قدر را بخواند، اجرش چون اجر کسی است که ماه رمضان را روزه داشته و شب قدر را احیاء داشته است.»

4- توبه و استغفار

ليالي قدر از شب هاي عظيمي ست که درهاي رحمت الهي بر روي بندگان باز است و بهترين فرصت براي توبه و انابت و استغفار از خطاها و گناهان و غفلت ها است

5- خواندن دعا

خواندن دعای جوشن کبیر و دیگر ادعیه مأثوره (جوشن صغیر، دعای توسل، دعای مجیر، دعای اللهم انی امسیت... و خواندن دعای فرج)


6- توسل به ولایت ائمه هدی

در شب قدر وسیله ای مطمئن تر از ائمه هدی (علیه السلام) برای انسان وجود ندارد، پس باید به ایشان توسل جست، مخصوصا به مولی الموحدین، علی ابن ابیطالب که «لیالی قدر» مصادف با شهادت مظلومانه آن امام متقین است ونیز با تمسک به زیارت ابا عبد الله الحسین به در گاه حضرت احدیت به استغاثه پرداخت.

7- نماز

نماز که سر لوحه همه عبادات است در ردیف اعمال و وظایف لیالی قدر، به طرق مختلفی وارد شده است: - خواندن نمازهای قضا شده در گذشته به خصوص نمازهای سال اخیر.
- خواندن نمازهای مستحبی برای کسب ثواب بیشتر. از جمله نمازهای مستحبی خواندن دو رکعت نماز با یک سلام، همچون نماز صبح با این تفاوت که در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه سوره توحید بخواند و بعد از سلام هفتاد مرتبه «استغفرالله و اتوب الیه» بگوید بطوریکه در روایت نبوی آمده است از جای خود بر نخیزد تا حق تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد.

- خواندن صد رکعت نماز، همچون نماز صبح به صورت دو رکعتی و نیز مجاز است به جای این صد رکعت، شش روز از نمازهای قضا شده خود را بجا آورد، بگونه ای که از ظهر روز اول شروع کرده و در عشاء روز ششم ختم نماید.

8- قرآن بر سر گذاشتن

ازامام صادق(علیه السلام) نقل شده که فرمود: «قرآن را در سه شب از ماه رمضان بردار و بگشا و جلوی روی خود قرار می دهی و در ادامه فرمود،چنین بگویید: اللهم انی اسئلک بکتابک المنزل، وما فیه وفیه اسمک الاکبر، واسمائک الحسنی، و ما یخاف و یرجی ان تجعلنی من عتقائک من النار.


9- تجدید عهد با امام زمان (عج) و خواندن دعای فرج

در شب 19 ماه مبارک رمضان، یکی از شب های احتمالی قدر، امام علی (علیه السلام) در مسجد کوفه به دست ابن ملجم مرادی با شمشیری زهر آلود ضربت خوردند و در بستر بیماری قرار گرفتند و در شب 23 ماه مبارک رمضان -یکی دیگر از شبهای احتمالی قدر- به شهادت رسیدند. لذا یکی از اعمال شب 19 ماه مبارک رمضان، گفتن صد مرتبه «اللهم العن قتله امیرالمومنین» می باشد.

شب قدر ٬شب خدا

شب قدر شبی است که به شهادت قرآن افضل از هزار ماه است و بلکه با جمله «و ما ادریک» بسیار برتر از آن معرفی شده است. جمله «و ما ادریک» در چند جای قرآن آمده است. هر جا که خداوند اراده کرده عظمت غیر قابل وصف یک امر آخرتی و یا یک امر معنوی بزرگ، که با عبارات دنیایی قابل وصف نیست را، برای آدمی بگوید، این عبارت را آورده است:

«و ما ادریک مالقارعه»؛

تو چه دانى كه قارعه چیست؟

«و ما ادریک ما الحاقه»؛

و تو چه مى ‏دانى آن روز واقع شدنى چیست؟

«و ما ادریک ماالطارق»؛

و تو چه مى ‏دانى كوبنده شب چیست؟

«و ما ادریک ما لیلةالقدر»، نشان میدهد که سخن از واقعه بزرگی است همچون قارعه، حاقه و طارق، که عظمت و حقیقت واقعی آن برای انسان، لااقل تا زمانی که جهان آخرت را درک نکرده و حجابها از برابر دیدگان او کنار نرفته است، قابل درک نیست. ظاهرا شب قدر فقط از جنس زمان نیست بلکه یک واقعه عظیم است که جنبه زمانی هم دارد. در این واقعه بزرگ، جهان زیر و رو میشود و حوادث یک سال بنابر شهادت قرآن طبق حکمت الهی تعیین میشود.

«فِیها یُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِیم»؛

در آن شب هر فرمانى بر حسب حكمت صادر مى ‏شود.

(دخان/ 4، ترجمه آیتی)


در شب قدر هر سال، همه امور آن سال كه باید تا سال بعد جریان یابد تقدیر مى‏شود، چه خیر و چه شر، چه اطاعت و چه معصیت، و چه مولودهایى كه باید به عرصه وجود قدم بگذارند، و چه اجلها و رزقها. پس هر چه كه در آن شب براى آن سال تقدیر شود، و قضایش رانده شود، آن قضاء حتمى است، ولى در عین حال مشیت خداى تعالى در آن دخل و تصرف دارد.

(ترجمه المیزان، ج‏18، ص، 203)

از ابن عبّاس نقل است: كه میبینى شخصى در بازارها راه میرود در حالى كه نامش جزء مرده‏ها ثبت شده است.
اما نقطه عطفی در پرونده عظیم شب قدر وجود دارد که دلهرهها را به امید تبدیل میکند و موجب بیشترین تلاش انسان برای بندگی و عبادت میشود. آن نقطه عطف که از بزرگترین عنایات و رحمات الهی است، این است که انسان میتواند با درک شب قدر و کوشش در آن شب، در تعیین مقدرات خود تاثیرگذار باشد؛ بلایی را بگرداند، یا نعمتی را به سمت خود جذب کند.

شب قدر است و قدر آن بدانیم
نماز و جوشن و قرآن بخوانیم

به درگاه خدا غفران و توبه
به شرطی که سر پیمان بمانیم

برای پاکی نفس و سعادت
همیشه بهر خود شیطان برانیم

شب تقدیر و ثبت سرنوشت است
دعا بر مومن و انسان بخوانیم

برای صیقل روح و روان ها
به دل دریائی ازایمان رسانیم

برای اولین مظلوم عالم
بسی خون دل از چشمان چکانیم

هزاران لعنت و نفرین بسیار
به قاتلهای مولامان رسانیم

در این شبها تو مهدی(عج) را صدا کن
چو یوسف غایب است حیران چنانیم

دعای اول و آخر ظهور است
که بیش از این در این هجران نمانیم

مسافر؛ را بگو ایمان قوی دار
که تا وصلی به این دامان امانیم

شب عفو است و محتاج دعایم؛
زعمق دل دعایی کن برایم؛
اگر امشب به معشوقت رسیدی؛
خدا را در میان اشکهایت دیدی؛
کمی هم نزد او یادی ز ما کن؛
کمی هم جای ما او را صدا کن؛
بگو یارب فلانی روسیاهه؛
دو دستش خالی و غرق گناه؛
بگو یا رب تویی دریای جوشان؛
در این شب رحمتت بر وی بنوشان.

التماس دعا یه دنیا

آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است

یا رب این تاثیر دولت در کدامین کوکب است

تا به گیسوی تو دست ناسزایان کم رسد

هر دلی از حلقهای در ذکر یا رب یا رب است

کشته چاه زنخدان توام کز هر طرف

صد هزارش گردن جان زیر طوق غبغب است

شهسوار من که مه آیینهدار روی اوست

تاج خورشید بلندش خاک نعل مرکب است

عکس خوی بر عارضش بین کآفتاب گرم رو

در هوای آن عرق تا هست هر روزش تب است

من نخواهم کرد ترک لعل یار و جام می

زاهدان معذور داریدم که اینم مذهب است

اندر آن ساعت که بر پشت صبا بندند زین

با سلیمان چون برانم من که مورم مرکب است

آن که ناوک بر دل من زیر چشمی میزند

قوت جان حافظش در خنده زیر لب است

آب حیوانش ز منقار بلاغت میچکد

زاغ کلک من به نام ایزد چه عالی مشرب است

"حنیف مزروعی"