نوع معماری در فامرین متاثر از سه عنصر مهم بوده :
الف ) ملیت
ب) مذهب
ج) جغرافیا
ملیت ایرانی روستائیان فامرین که خود برگی از تاریخ کهن این مرز و بوم پرگهر هستند طبیعا در نوع معماری خانه های فامرین تاثیر گذار بوده است. اساسا در همه خانه های ایران حتی کشورهایی مانند افغانستان ، ترکیه ، تاجیکستان ، ترکمنستان و قفقاز و عراق و پاسکتان و حتی هندوستان که زمانی از تمدن ایرانی بوده اند می توان نشانه هایی سترگ از آن یافت کرده و روستای فامرین نیز از این قاعده مستثنی نبوده است خانه ها در روستای فامرین اکثرا دارای ارتفاع مناسب و در یک طبقه ساخته شده اند و هر کدام از آنها دارای حیاط های بسیار بزرگ می باشد که عموما داخل حیاط ها دارای درختانی از نوع درختان میوه دار مانند زرد آلو و گوجه و توت و... می باشد و عموما دارای حوض آب بوده که در خانه های ایرانیان باستان از آن استفاده می شده است که بر نوع معماری فامرین نیز تاثیر گذار بوده است .و نوع روستا سازی و کوچه ها با توجه به اینکه این روستا در فلات مرکزی ایران قرار گرفته و از دیر باز و از روزگاران کهن کمتر مورد حمله بیگانگان و یا در مسیر حمله قرار نداشته از امنیت کافی برخوردار بوده و برخلاف شهرها و روستاهای مرزی ایران کهن از پیوستگی و چسبندگی آنها و یا دیوارهای دور روستا های آن دوره فامرین از مزیت امنیت استفاده کرده و خانه ها عموما جدا از یکدیگر یا به صورت طایفه ای و محله ای ساخته شده است که در نوع خود هائز اهمیت و جالب بوده به طور مثال مثلا طایفه های احمدی عموما در محله بالای فامرین ساکن هستند و عزیزی ها و رسولی ها و فتحی ها در محله وسط و فامرینی ها و نعیمی ها و... در محله پائین زندگی می کنند که چسبندگی و پیوستگی خانه ها به تناسب محله و نوع طایف ها با یکدیگر متفاوت است .
مذهب همه ساکنین فامرین بدون استثناء مذهب شیعه جعفری دوازده امامی می باشد ، با توجه به این مساله همه خانه های فامرین دارای دیوار بلند دور تا دور خانه بوده و تقریبا منفذی برای دیده شدن داخل خانه ها وجود ندارد این نوع معماری باعث شده در زمانی که درب خانه بسته باشد زنان و محرمان خانه به راحتی حتی بدون حجاب کردن که یکی از مسلمات مذهب شیعه می باشد در فصول مختلف بخصوص در تابستانها در داخل حیاط خانه تردد کنند ، در روستای فامرین اصولا هر خانه ای دارای اتاق های متعددی می باشد که بزرگترین و بهترین اتاق یا اتاق های خانه متعلق به میهمانان بوده که خود نشان از جایگاه ویژه میهمان نزد فرهنگ فامرینیان دارد و اتاق های دیگر متعلق به فرزندان و والدین بوده و آشپزخانه کاملا از اتاق پذیرایی جدا بوده به این جهت که خانم خانه به دلیل رعایت شئونات مذهبی و کار پخت و پز بدون داشتن معذوریتی بتواند به راحتی به امورات منزل برسد برخلاف اکنون که متاسفانه اکثر آشپزخانه ها را OPEN می سازنند که با فرهنگ و مذهب ما در تضاد است .
جغرافیای فامرین در منطقه ای نمیه خشک و کوهستانی قرار گرفته و این باعث شده است مصالحی که در ساخت خانه ها بکار برود نسبت به سایر اقلیم های دیگر ایران متفاوت باشد ، سنگ وخاک رس و خاک معمولی هر دو نقش اساسی در معماری خانه های فامرین داشته به گونه ای که فنداسیون خانه ها عموما از سنگ ها بزرگی که از حاشیه کوههای نزدیک فامرین آورده می شده ، تشکیل می شد و دیوارهای خانه ها با خشت هایی بزرگ که از خاک معمولی ساخته می شدند و بدون آنکه در کوره پخته شوند مورد استفاده قرار می گرفته و نمای تمامی خانه ها با خاک رس تزئین می شده است البته خاک رس علاوه بر استفاده در نمای خانه ها عایق کاری سقف خانه به دلیل خاصیت خاک رس که آب را به سختی از خود عبور می دهد با این خاک انجام می شده که هر چند سال یکبار سقف خانه ها مجددا با لایه ای جدید از خاک رس پوشیده می شد تا در برابر رطوبت و نفوذ آب باران و برف مانع آن به داخل خانه شود و به دلیل این جغرافیا مصالح مورد استفاده در خانه های فامرین بسیار ابتدئی ساده و کم هزینه بوده که ساخت خانه را مقرون به صرفه می کرده است.
خانه های فامرین هر کدامشان دارای دوبخش اساسی می باشد به دلیل اینکه اکثر مردم روستا کشاورزی و دامداری می باشند و لاجرم از ملزومات کشاورزی وجود حیوانات اهلی مانند گاو و گوسفند و اسب و الاغ و مرغ و خروس و... می باشد به دلیل خانه های بزرگ وسیع فامرین هر خانه دارای مسکونی مخصوص افراد خانه که عموما در فضای جلوی محوطه ساخته می شود و پشت خانه طویله و مرغداری و محل انبار آذوقه برای دام ها در آنجا ساخته می شود که عموما با دیواری کوتاه قسمت مسکونی با قسمت دامداری جدا می گردد . در معماری های بسیار قدیمی و کهن فامرین با توجه به شرایط آن زمان و علل مختلف اکثر خانه ها برای دامداری زیر خانه های مسکونی خود زاغه هایی را به وسعت های زیاد حفر می کردند و حیوانات خود را در آنجا نگهداری می کردند و شاید یکی از دلایل آن بخاطر وجود سرماهای سخت در زمستان روستا بوده باشد که به جهت اینکه طویله ها در زیز زمین بوده نیاز به گرمایش نداشته و دام ها و حیوانات به راحتی و بدون سرمازدگی و در معرض تلف قرار گرفتن می توانستند در آنجا آنها را نگهداری کنند که اکثر طویله ها و زاغه ها به نوع معماری آنها به صورت طاق و گنبدی شکل بوده که این طاق ها با چهار ستون خشتی ساخته می شدند بدون استفاده از هیچ نوع مصالح دیگری که در نوع خود اگر بی نظیر نباشد کم نظیر است برخلاف مسکونی خانه های فامرین که اکثرا سقف آنها با تیر چوبی پوشیده شده است.
در گذشته نه چندان دور قبل از اینکه نانوایی در روستای فامرین تاسیس شود همه خانه های فامرین دارای یک تنور یا اتاق مخصوص تنور بوده است و بعضی از آنها دو فقره تنور در منزل خود برای پخت نان مورد نیاز اهل خانه می ساختند که یکی بدون سقف و در گوشه ای از حیاط که به گویش محلی به آن "سکّو " می گفتند که از این تنور بیشتر در فصل گرما تابستان و اواخر بهار و اوایل پائیز استفاده می کردند و یک تنور هم که درون یک اتاق بود و مسقف که در گویش محلی به آن " تنیرله اوو " می گفتند ، یعنی اتاق تنور دار ، که از این اتاق برای پخت نان در فصل زمستان و روزهای برفی و بارانی و سرد استفاده می کردند.
به هرحال معماری فامرین متاسفانه با پیشرفت های خانه سازی مدرن کم کم مثل هزاران خانه در ایران در حال از بین رفتن است و مردم متمایل به سبک خانه های کوچک و مدرن پیش می روند و این میراث کهن پدران ما در معرض که نه ، بلکه در حال انقراض قرار دارد و من خواستم با نوشتن این پست حداقل برای آیندگان بخشی از معماری روستای فامرین را برایشان به یادگار بگذارم شاید سالیان آینده فقط از خانه های فامرین یادی مانده باشد و من احساس می کنم دین خود را به این موضوع ادا کردم شاید نسل من تنها نسلی باشد که وقتی باران در روستای فامرین می بارید رنگ خانه های کاه گلی به رنگ طلایی و سرخ در می آمد و بوی دلپذیر کاه گل (خاک رس و کاه گندم ) مشامان پر می کرد بخاطر داشته باشند و شاید نسل های آینده هیچ وقت آن حس را نتوان حتی برای یکبار هم شده تجربه کنند.
News 
Site map 
SitemapIndex 
RSS Feed 
